De afgelopen maanden zijn de financiële markten in de ban van inflatie. De inflatie heeft grote gevolgen voor het rente beleid van de centrale banken. Dit drukt de koersen op de beurs. Waar centrale banken er eerst vanuit gingen dat dit van tijdelijke duur zou zijn, is inmiddels iedere belegger er wel van overtuigd dat de inflatie wel eens langer op hoog niveau kan blijven. Centrale banken zijn daarom genoodzaakt tot verhoging van de rente. En dit heeft grote gevolgen.

De betekenis van inflatie

Allereerst het antwoord op de vraag: wat is inflatie? Inflatie is een moeilijk woord voor stijging van het algemene prijspeil. Dit betekent dat producten en diensten duurder worden. Door de hogere prijzen kun je met iedere euro die je verdient, in de toekomst minder kopen. Een beetje inflatie is goed voor de economie. Het stimuleert namelijk het uitgeven van geld. Als je weet dat een product morgen duurder wordt, dan koop je het vandaag. De afgelopen jaren is de gemiddelde inflatie in Nederland tussen de 0,5% en 1,5%.

De 2% regel

Centrale banken, waaronder de Europese Centrale Bank (ECB) van Europa en de Federal Reserve (FED) van Amerika, streven naar een gezonde inflatie van ongeveer 2%. Hiermee wordt een daling van het prijspeil, ook wel deflatie, voorkomen. Deflatie is uiterst schadelijk voor de economie. Te snelle stijging of daling van prijzen wordt door centrale banken gestuurd met de rente.

Historisch lage rente

Centrale banken gebruiken de rente om inflatie te sturen. Leen je geld, dan betaal je rente. Hoe hoger deze rente, hoe duurder het lenen van geld. Op dit moment is de rente gedaald tot een historisch laag niveau (zelfs onder 0 – negatieve rente)¹.

Inflatie in 2022

Hoewel de rente op historisch dieptepunt is aanbeland, loopt de inflatie het laatste jaar hard op. Door de heropening van de economie na de coronacrisis is er meer vraag dan aanbod: dat stuwt de prijzen. Daarnaast is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne van grote invloed op de prijs van onder andere energie en andere grondstoffen, waardoor de inflatie nog verder toeneemt.

Inflatie Nederland

De inflatie in Nederland liep afgelopen jaar op tot een hoogtepunt van 11,7% in maart². De twee maanden daarna nam de inflatie iets af (10,2% in mei en 9,9% in juni). Dat is nog steeds erg hoog. De hoge inflatie van de afgelopen maanden wordt vooral veroorzaakt door de hoge energie- en brandstofprijzen, maar ook door andere grondstoffen en voedsel.

Inflatie Eurozone

Ook in de rest van de eurozone liep de inflatie hoog op³. Gemiddeld stegen de prijzen in mei met 8,1% en in juni met 8,6%. Ook dat is een record. De hoogste inflatie betrof Estland (22% in juni) en Litouwen (20,5% in juni). In Malta was de inflatie relatief het laagst met 6,1% procent.

Inflatie Amerika

Ook in Amerika liep de inflatie op tot het hoogste niveau in 40 jaar⁴. De consumentenprijsindex (CPI), een brede maatstaf voor alledaagse goederen en diensten met betrekking tot de kosten van levensonderhoud, steeg 9,1% ten opzichte van een jaar geleden. Dit was ruim boven de 8,8% die door economen werd verwacht.

Inflatie en de gevolgen op de rente

De hoge inflatie heeft grote invloed op de rente. Centrale banken zijn genoodzaakt de rente (vaak sneller dan verwacht) te verhogen om zo de gevolgen van inflatie wat te temperen. Geld lenen en nieuwe investeringen worden hierdoor snel duurder, wat grote gevolgen heeft voor de financiële markten. De algemene indexes, zoals de S&P500, de Nasdaq en de AEX, zijn de afgelopen maanden sterk afgenomen. Men spreekt momenteel over een bear-market.

De afgelopen maanden zijn de koersen van groeiende, (nog) niet winstgevende bedrijven hard afgekomen. Beleggers die vorig jaar instapten in de ARK Innnovation ETF van Cathie Wood zagen ruim 60% van hun belegging verdampen. De ETF is het boegbeeld geworden van de draai van groei naar waarde en daarmee een goede indicator van het huidige sentiment.

Rentebeleid Federal Reserve (FED)

In tegenstelling tot de ECB, heeft de FED inmiddels de rente al fors verhoogd. Zo verhoogde de FED in maart de rente met 0,25 procent, in mei nogmaals met 0,5% en in juni nog eens 0,75%. Een serieuze grote stap, de meest agressieve sinds de dot.com-bubbel in 2000. Men gaat ervanuit dat de FED in de komende maanden de rente nogmaals met stappen zal verhogen.

Rentebeleid Europese Centrale Bank (ECB)

De ECB blijft met haar rentebeleid, tot grote zorgen van economen en beleggers, serieus achter en heeft nog geen enkele verhoging doorgevoerd. Wel heeft de ECB laten weten deze maand nog de rente met minimaal 0,25% te verhogen⁵. De rente blijft na de verhoging (nog steeds) negatief: -0,25%. In september volgt er nog een renteverhoging, mogelijk met een half procentpunt. Het is wel duidelijk dat de ECB minder agressief ingrijpt dan de FED.

Pariteit Euro/Dollar

Als gevolg van de grote monetaire beleidsverschillen tussen de ECB en FED, heeft de euro ten opzichte van de dollar de afgelopen weken flink moeten inleveren. Op 12 juli was er zelfs heel even pariteit. Één euro was toen evenveel waard als één dollar, waarna de koers van de euro direct weer wat opveerde.

Bronnen:
[1] De Nederlandsche Bank – Lage rente
[2] NOS – Inflatie nog steeds hoog, maar opnieuw gedaald sinds vorige maand
[3] NOS – Inflatie in Nederland opnieuw wat minder hoog, in Eurozone juist hoger
[4] CNBC – Inflation hits a new 41-year high as June CPI shows a 9.1% year-over-year increase
[5] RTL – ECB kondigt voor het eerst sinds 2011 renteverhoging aan